CUKRZYCA

CUKRZYCA

Na cukrzycę, która zyskała miano choroby cywilizacyjnej, choruje coraz więcej osób, w tym dzieci i młodzież. Stoją za tym bezwzględne statystyki – na cukrzycę w Polsce choruje kilka milionów osób. Najnowszy raport Instytutu Ochrony Zdrowia w Polsce wskazuje, że 25-30% dorosłych nie ma pojęcia o tym, że choruje na cukrzycę.

Dlatego w tym artykule przyjrzymy się cukrzycy – co to jest? Jak się ją leczy? Czy jest uleczalna?

Cukrzyca to, zgodnie z definicją WHO Światowej Organizacji Zdrowia, grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Najczęstsze postaci cukrzycy wynikają ze zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę oraz upośledzenia wydzielania insuliny, niedoboru insuliny związanego z niszczeniem komórek wysp trzustki bądź zmian hormonalnych związanych z okresem ciąży tzw. cukrzyca ciężarnych.

 

Cukrzyca jako choroba przewlekła.

Najlepszym sposobem wykrywania choroby jest wykonanie badań, szczególnie wówczas, gdy mamy nadwagę, prowadzimy się mało aktywny tryb życia lub wtedy, gdy zauważa się występowanie któregokolwiek z objawów: łatwego męczenia się, osłabienie lub senności, znacznie zwiększonego pragnienia, zaburzenia ostrości wzroku, częstego oddawania moczu, zasychanie w ustach, a także rozdrażnienie. Cukrzyca przez niektóre źródła nazywana jest epidemią XXI wieku i jak na razie nie jest uleczalna, na szczęście można z nią żyć.

 

Rodzaje cukrzycy.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) cukrzycę dzieli się na cztery typy:

• cukrzycę typu 1

• cukrzycę typu 2

• cukrzycę ciążową

• inne specyficzne typy cukrzycy

   

Cukrzyca większości z nas kojarzy się z dwoma chorobami – cukrzycą typu I oraz cukrzycą typu II

Cukrzyca typu I to choroba, która polega na całkowitym braku insuliny w organizmie. Wymaga ona regulowania poziomu, poprzez przyjmowanie insuliny. Choroba stanowi około 5% wszystkich zachorowań w Polsce.

Bardziej powszechną jest cukrzyca typu II, którą niesłusznie uważa się za chorobę osób starszych. Dotyka najczęściej osób starszych, które cierpią na nadwagę, jednak warto tutaj dodać, że przyczyną jest oprócz diety – nadmiar stresu i brak aktywności fizycznej. Osoby chore na ten rodzaj cukrzycy mają normalny lub nadmierny poziom insuliny we krwi.

Objawy cukrzycy:

Z powodu braku insuliny w organizmie utrudnione jest przechodzenie glukozy z krwi do komórek. Dlatego jednym z głównych jej objawów jest bardzo wysokie stężenie glukozy we krwi.

 

Cukrzyca typu I

• zwiększone pragnienie

• suchość w ustach

• częste oddawanie moczu lub moczenie się

• brak energii

• uczucie ciągłego zmęczenia

• ciągłe uczucie głodu

• nagły spadek wagi

• niewyraźne widzenie

• zajady w kącikach ust

   

Cukrzyca typu II

• duże pragnienie

• utrata wagi, pomimo dobrego apetytu

• drażliwość, apatia

• nieostre widzenie

• senność i ogólne zmęczenie

• łatwość i szybkość w powstawaniu siniaków

• trudności w gojeniu się ran

• nawracające stany zapalne skóry, dziąseł, pęcherza moczowego

• sucha i swędząca skóra

 

ZESPÓŁ STOPY CUKRZYCOWEJ

 

Zespół stopy cukrzycowej ZSC (DFS diabetic foot syndrom) – jest powikłaniem w przebiegu wieloletniej cukrzycy.

 

Ważne znaczenie w prewencji stopy cukrzycowej ma właściwa opieka nad chorym i współpraca różnych specjalistów w tym podologa.

 

W Polsce ZSC występuje u 5-10% pacjentów chorych na cukrzycę, o u 2-5% spośród nich dochodzi do powstania owrzodzeń, które mogą zakończyć się amputacją części kończyny.

Według WHO ZSC stanowią zmiany o różnym stopniu zaawansowania powstające u pacjentów z cukrzycą w wyniku uszkodzenia nerwów oraz naczyń kończyn dolnych i związane z nimi zakażenia czy owrzodzenia ze zniszczeniem tkanek głębiej leżących.

 

W rozwoju ZSC główną rolę odgrywają następujące czynniki:

• hiperglikemia: to wysoki poziom glukozy we krwi, powyżej górnej granicy normy. Wyróżniamy trzy rodzaje hiperglikemii: na czczo, poposiłkową i międzyposiłkową. Przewlekły wzrost cukru we krwi uszkadza śródbłonek naczyń i nerwy obwodowe. Sprzyja powstawaniu późnych powikłań cukrzycy: mikroangiopatii i makroangiopatii, czyli uszkodzeniu małych i dużych naczyń.

   

• zmiana metabolizmu glukozy: Glukoza jest podstawowym związkiem chemicznym, z którego nasz organizm czerpie niezbędną do prawidłowego funkcjonowania energię. Zanim dojdzie do szeregu przemian chemicznych, których celem będzie ostatecznie wewnątrzkomórkowe spalenie glukozy, musi ona m.in. ulec uwolnieniu z bardziej złożonych substancji, co pozwoli na jej transport do komórek naszego ciała.

  Glukoza należy do większej grupy związków chemicznych zwanych węglowodanami, czyli inaczej cukrami. Substancje te zbudowane są, w odpowiednich proporcjach, z atomów węgla, wodoru i tlenu, które tworzą tzw. cukry proste (jednostki cukrowe) mające zdolność tworzenia dłuższych łańcuchów cząsteczkowych (cukrów złożonych).

   

• zaburzenia gospodarki lipidowej (gospodarka lipidowa organizmu

Lipidy są wydajnym źródłem energii – spore zapotrzebowanie na te substancje występuje u osób w okresie dojrzewania, a także u dorosłych, którzy prowadzą aktywny tryb życia lub pracują fizycznie. Trzeba jednak pamiętać, że stopniowo zmniejsza się ono wraz z wiekiem.)

 

• insulinooporność: Zdarza się, że organizm, pomimo prawidłowego lub nawet podwyższonego stężenia insuliny we krwi, nie reaguje w odpowiedni sposób i nadal ją produkuje. Stan taki nosi nazwę insulinooporności, czyli obniżonej wrażliwości organizmu na działanie insuliny. Wytwarzanie coraz większych ilość tego hormonu (powyżej rzeczywistego zapotrzebowania organizmu) może doprowadzić do przykrych komplikacji zdrowotnych – przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego oraz cukrzycy typu 2. Nadmierna i nieustanna praca trzustki prowadzi do jej osłabienia, natomiast wysokie stężenie insuliny osłabia, a często nawet uniemożliwia działanie glukagonu. Jest to hormon, który bierze udział w procesie spalania zapasów energii. Prowadzi to do odkładania się tkanki tłuszczowej, co skutkuje nadwagą, a nawet otyłością. Specjaliści nie traktują insulinooporności jako odrębnej jednostki chorobowej, ale zaliczają ją do grupy ściśle powiązanych ze sobą zaburzeń, zwanych zespołem metabolicznym. Należą do niego: podwyższenie poziomu cukru we krwi (stężenie glukozy na czczo jest równe lub wyższe niż 100 mg/dl), nadciśnienie tętnicze, otyłość oraz zaburzenia metabolizmu trójglicerydów i cholesterolu.

   

• dysfunkcja śródbłonka: Śródbłonek naczyniowy jest zbudowany z pojedynczej warstwy komórek, która wyściela od wewnątrz ścianę naczyń krwionośnych. Zebrane razem utworzyłyby organ o masie niemal 1 kg. Z tego powodu endotelium określa się mianem największego narządu wewnątrzwydzielniczego organizmu. Poprzez wydzielane substancje komórki śródbłonka oddziałują na komórki mięśni gładkich ściany naczyniowej oraz na elementy morfotyczne krwi.

   

  Neuropatia cukrzycowa – prowadzi do uszkodzenia nerwów i naczyń, a dzieli się na 3 rodzaje:

   

• neuropatia ruchowa: dotyczy nerwów zaopatrujących mięśnie i prowadzi do zaników i osłabienia ich siły.

Obserwuje się przewagę prostowników nad zginaczami, co skutkuje zniekształceniem stóp, takim jak palec młoteczkowaty czy podwyższenie sklepienia podłużnego stopy z charakterystycznym grzbietowym wygięciem.

 

Dochodzi do zmiany statyki i dynamiki kończyn dolnych, zaburzeń chodu, nieprawidłowego rozkładu sił nacisku na stopę i obciążenia niektórych jej struktur (dystalnych części palców, okolic kości śródstopia oraz pięty) oraz wytworzenia nadmiernego „obronnego” rogowacenia z powstaniem modzeli.

 

Niestety nasilają one dyskomfort chodzenia, a chorzy często próbują je usunąć samodzielnie, skutkiem czego powstają rany, owrzodzenia, a te zwiększają prawdopodobieństwo amputacji części kończyny dolnej.

 

• neuropatia czuciowa: związana jest z uszkodzeniem włókien nerwowych czuciowych, chorzy mają zaburzenia czucia bólu, wibracji dotyku czy różnicowania wysokiej i niskiej temperatury.

Niekiedy występuje przeczulica i poczucie mrowienia stóp.

 

Taka sytuacja sprzyja nieodczuwaniu przez chorego urazów stwarzających ryzyko powstania owrzodzeń .

 

Skaleczenie się przez chorego w trakcie obcinania paznokci u palców stóp, kamyk w bucie, czy kąpiel stóp w gorącej wodzie nie są odczuwalne.

 

Jednocześnie niesprawność ruchowa, zaburzenia widzenia zwiększają ryzyko uszkodzenia skóry.

 

• neuropatia autonomiczna: dotyczy uszkodzenia układu autonomicznego, a wtedy obserwuje się zmniejszenie potliwości, suchość stóp, ograniczenie elastyczności skóry i skłonność do powstawania pęknięć. Stopa jest ciepła i zaróżowiona, a jednocześnie pojawiające się przetoki tętniczo – żylne prowadzą do niedokrwienia i powstania owrzodzeń. (lekarz naczyniowiec!)

 

W zespole stopy neuropatycznej występują zmi any w obrębie kości możliwe do potwierdzenia w obrazie radiologicznym (osteoporoza – złodziej kości).

 

• Makro i mikroangiopatia:

   

  Angiopatia: angiopatia cukrzycowa. Jest to bardzo poważny problem, ponieważ nieleczona angiopatia cukrzycowa może być przyczyną inwalidztwa, a nawet śmierci osób chorujących na cukrzycę. Ryzyko to wynika ze zwyrodnieniowych zmian, które pojawiają się w żyłkach, włośniczkach i tętniczkach, a także w małych oraz dużych tętnicach. Są to powikłania związane z układem nerwowym.

   

Możemy wyróżnić dwa „typy” tego schorzenia. Pierwszym z nich jest mikroangiopatia, która obejmuje przede wszystkim oczy, nerki oraz skórę. Jednym z zaburzeń jest retinopatia cukrzycowa, która może doprowadzić do utraty wzroku. Efektem nefropatii cukrzycowej może być stwardnienie i niewydolność nerek. Neuropatia cukrzycowa obejmuje włókna nerwowe narządów wewnętrznych, nerwy ruchowe i czuciowe, a także naczynia obwodowe. Kolejna odmiana angiopatii to makroangopatia, w której występuje miażdżyca dolnych kończyn i tętnic mózgu oraz choroba niedokrwienna serca.

Osoby, które cierpią na powikłania związane z angiopatią cukrzycową bardzo często mają problem z miażdżycą, w której zmiany zachodzą szybko i w nasilony sposób.

To tylko niektóre z dolegliwości jakie mogą towarzyszyć osobom cierpiącym na cukrzycę, ale najważniejszą rzeczą na jaką muszą zwracać uwagę diabetycy są stopy. Zespół Stopy Cukrzycowej, to powikłanie którego można bagatelizować i leczenia odkładać na później. Nieleczony ZSC, to amputacja stopy lub większej części nogi chorego pacjenta.

Każdy chory na cukrzycę powinien mieć swojego podologa! A ja jestem do Państwa dyspozycji bo razem zmniejszymy prawdopodobieństwo powikłać ze stopami do minimum, zapraszam.